ଇଶ୍ରାର ଖାନ
ଭାରତ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଇତିହାସରେ ସାଧୁ ସନ୍ଥ ଓ ଧର୍ମଗୁରୁମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର । ସବୁ ଧର୍ମସଂପ୍ରଦାୟ ଓ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ମତବାଦ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ଭିନ୍ନ ବିଶ୍ୱାସ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆତ୍ମା ଓ ପରମାତ୍ମାକୁ ସମ୍ବଳ କରି ମାନବ ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ନିମନ୍ତେ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛନ୍ତି ସବୁ ଧର୍ମର ଗୁରୁ ଓ ସନ୍ଥମାନେ । ସେହି ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଭଗବତ ଚେତନା, ଧର୍ମବାଣୀ ଓ ସତ୍ୟପ୍ରେମର ବାର୍ତ୍ତା ଯୋଗୁଁ ମାନବ ସମାଜ ସୁପଥଗାମୀ ହେବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟିତ ହୋଇଛି । ବିଶିଷ୍ଟ କବି, ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନୀ, ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ଓ ଭୋଇ ଜାତିର ଅନୁଶାସକ ନିମନ୍ତେ ନିୟମ କାନୁନ୍ (ସଂହିତା) ର ପ୍ରଣେତା ସନ୍ଥ ବାହୁଡା ଦାସ ୧୯୫୦ ମସିହା ବାହୁଡା ଦଶମୀ ଅପରାହ୍ନରେ କଟକ ସଦର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଖନେ୍ଦାଳ ଗ୍ରାମରେ ଭୋଇ ପରିବାରରେ ପିତା ଧର୍ମୁ କାଣ୍ଡି ଓ ମାତା ଗୁରୁବାରୀଙ୍କ େଔରସରୁ ଜନ୍ମ ଲାଭ କରିଥିଲେ । ସେ ଦେଖିଥିଲେ ପରାଧିନ ଓଡିଶାର ମୁସଲମାନ, ମରହଟ୍ଟା ଓ ଇଂରେଜ ଶାସନ । ଏବଂ ସ୍ୱର୍ଗପା୍ରପ୍ତି ହୋଇଛନ୍ତି ୧୮୪୨ ମସିହା ଦେବ ଦିପାବଳୀ ଦିନ ।
ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ସାଇଲୋ ପ୍ରଗଣାରେ ଗୋବିନ୍ଦପୁର ଠାରେ ଥିଲା ଗୋଟିଏ ବୃହତ ବୈଷ୍ଣବ ମଠ, ଯେଉଁଠାକୁ ଦୁରାନ୍ତରୁ ବହୁ ସାଧୁସନ୍ଥ ଓ ଧର୍ମାନୁରାଗୀ ମାନେ ଆସୁଥିଲେ । ଏପରିକି ଜଣେ ଆଲୌକିକ ଶକ୍ତିଧାରୀ ମୁସଲମାନ ଫକିର (ପୀର) ଙ୍କ ସେଠାକୁ ଯାତାୟତ ଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଉକ୍ତ ପୀରଙ୍କ ସମାଧୀ ନିକଟସ୍ଥ ନଦୀପଠାରେ ବିଦ୍ୟମାନ । କାଳକ୍ରମେ ମଠଟି ନଦୀ ଗର୍ଭରେ ଲୀନହୋଇ ଯାଇଛି । ସନ୍ଥ ବାହୁଡାଙ୍କ ମଜୁରାଇ ଠାରେ ଜନ୍ମିତ ପିତା ଧର୍ମୁକାଣ୍ଡିଙ୍କ ଦୀକ୍ଷାଗୁରୁ ଯୋଗୀ ଦାସଙ୍କ ମଠ (ରାହାସ ମଠ) ଥିଲା ଗୋବିନ୍ଦପୁର ମୌଜା ସରହଦକୁ ଲାଗି କମାର ଶାସନଠାରେ ନଦୀର ଦକ୍ଷିଣ ପାଶ୍ୱର୍ରେ । ଖଣ୍ଡାଗର ମୌଜା (ମହୀଧରପଡା ନିକଟସ୍ଥ)ରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ଯୋଗୀଦାସ ଥିଲେ ଜଣେ ସିଦ୍ଧପୁରୁଷ । କଥିତ ଅଛି ସର୍ପଦଂଶନର ଉପଚାର ନିମନ୍ତେ ଧର୍ମୁକାଣ୍ଡି ଓ ଗୁରୁବାରୀ ବାହୁଡା ଦାସଙ୍କୁ ବାଳୁତ ବେଳରେ ଗୁରୁ ଯୋଗୀଦାସଙ୍କ ମଠକୁ ନେଇ ଯାଇଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ଯୋଗୀଦାସ ବାହୁଡାଙ୍କ ଆଲୌକିକ ଶକ୍ତି ସଂପର୍କରେ ଅବଗତ ହୋଇଥିଲେ । ସନ୍ଥକବି ବାହୁଡାଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଖନେ୍ଦାଳ ହେଲେ ହେଁ କର୍ମସ୍ଥଳୀ ଥିଲା ଖଲୋର ଖମାର ଓ ଧର୍ମ-କର୍ମ ସ୍ଥଳ ଥିଲା କୁଶକଂଟା ମଠ । କଥିତ ଅଛି ଭିଙ୍ଗାରପୁର ଚୌଧୁରୀ ରାଧାଶ୍ୟାମ ଦାଶ ଜେଜେଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ୧୨ ଏକର ୧୨ ଗୁଣ୍ଠ ୧୨ ବିଶ୍ୱା ଜମି ଓ ପରେ ଅରଡିଆ ପଦା ଜମିଦାର ମହାପାତ୍ର ବଂଶ (ପ୍ରଭାସ ମହାପାତ୍ର ପୁର୍ବପୁରୁଷ) ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦାନ ସୁତ୍ରେ ମିଳିଥିବା ୧୦ ଏକର ଜମିରେ କୁଷକଂଟା ମଠ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଧନିଆ ରୂପା ନଦୀର ଦକ୍ଷିଣ ପାଶ୍ୱର୍ରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ଏହି ଭୁଖଣ୍ଡରେ ମଠଗୃହ, ହୁକୁମସ୍ଥଳୀ, ଚାଷଜମି, ଫଳ ଓ ଫୁଲ ବଗିଚା ରହିଥିଲା । କୁଶକଂଟା ଜଙ୍ଗଲିଆପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳଟିର ରୁପ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇ ଯାଇଥିଲା ମଠ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପରେ । ଗୁରୁ ଯୋଗୀ ଦାସ ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ନିଜର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଓ ପ୍ରିୟ ଶିଷ୍ୟ ଗୋସ୍ୱାମୀ ବାହୁଡାଙ୍କ ମଠରେ ଅତିବାହିତ କରୁଥିଲେ । କୁଶକଂଟା ମଠରେ ଯୋଗୀଦାସ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରିଥିଲେ । ସେହିଠାରେ ଶିଷ୍ୟ ବାହୁଡା ଦାସ ତାଙ୍କର ମର ଶରୀରକୁ ସମାଧୀ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
ଏହି ସ୍ଥାନଟି କ୍ରମଶଃ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସ୍ଥାନରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ବହୁ ସାଧୁ ସନ୍ଥମାନଙ୍କ ସମାଗମ ହେଉଥିଲା । ବହୁଲୋକେ ନିଜ ନିିଜର ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟା ଓ ରୋଗ ବ୍ୟାଧିର ଉପଶମ ନିମନ୍ତେ ଏଠାକୁ ଆସୁଥିଲେ । ଗୋସ୍ୱାମୀ ବାହୁଡା ଦାସ ଥିଲେ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ, ପରମେଶ୍ୱର ହିଁ ଥିଲେ ତାଙ୍କର ସର୍ବସ୍ୱ । ଶେଷ ଜୀବନରେ ତାଙ୍କର କୌଣସି ଆତ୍ମୀୟ ସ୍ୱଜନ ନ ଥିଲେ । ଗର୍ବ ଅହଂକାରର ଠାରୁ ବହୁ ଦୂରରେ ରହି ସଦା ସର୍ବଦା ନିଜକୁ ଅତି ହୀନ ବୋଲି ବିଚାର କରୁଥିଲେ । ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି –
କରୁଣା ରାଶି,ଅତି ଆରତ ହେଲା ଆସି
କରୁଣା ରାଶି ।ା୦ାା
ମାତା ପିତା ସୋଦର ସେ ମୋତେ କଲେ ପର,
ଏକା ମୁଁ ଭାଳୁଅଛି ବସି । ।ା୧ାା
କହେ ବାହୁଡା ହୀନ, ଜାତିରେ ହୀନିମାନ
ସାହା ମୋ ବଇକୁଣ୍ଠ ବାସୀ, । ।ା୨ାା
ସେ ଅନ୍ୟ ସନ୍ଥ କବି ଓ ପଞ୍ଚସଖା ସଦୃଶ ସବୁଠାରେ ନିଜକୁ ନୁ୍ୟନ କରି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ମହାପୁରୁଷ ଅଚୁ୍ୟତାନନ୍ଦ ତାଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣ ସଂହିତାରେ ଲେଖିଛନ୍ତି –
ନାହିଁ ମୋର ବିପ୍ର ବର୍ଣ୍ଣେ ଆଶା,
କ୍ଷତ୍ରୀୟ ବୈଶ୍ୟରେ ନାହିଁ ଭରଷା ।
ସାନ ହେଲେ ମନ ସରୁଆ ହୁଅଇ, ତହୁଁ ଅଚୁ୍ୟତ ଯେ ଶୁଦ୍ର ବୋଲାଇ ।ା
ସେହିପରି ସନ୍ଥ ବାହୁଡା ଦାସ ନିଜକୁ ନିମ୍ନ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି-
ନିଧନର ଘର ବୋହିନେଲେ ଚୋର,
ବଡଦାଣ୍ଡେ ବସି କରେ ରୋଦନ ।
ଧରାହେଲେ ଚୋର ହୁଅନ୍ତା ଅମର,
କହଇ ବାହୁଡା ମୁଁ ତ ଅଜ୍ଞାନ ।ା
ତିନି ଭୁବନରେ ବାନା ଉଡୁଚି ଯହିଁ,
ପଦ୍ମପାଦେ ଚିତ୍ତ ଲଗାଇ ଯହିଁ ,
ପଦ୍ମପାଦେ ଚିତ୍ତ ଦେଲେ ଲଗାଇ ରଖିବେ ହରି,ଛାର ବାହୁଡା ହୀନ କରୁଛି ଅଳି ।
ସନ୍ଥ କବି ବାହୁଡା ଦାସ ଗୋସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଅନେକ ଲେଖାରୁ ତାଙ୍କ କବିତ୍ୱ ଓ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ତତ୍ତ୍ୱର ସଠିକ ଅର୍ଥ ଅବତାରଣା କରିବା ସହଜ ନୁହେଁ । ସେ ଲେଖିଲେ-
ବାଇମନହୋ ବସି ଅବନା ବନ,
ଅମିଶା ମିଶିଲେ, ଅମାପେ ମାପିଲେ,
ଅମାପରେ ମାପ ହେବ ବହନ ।
ବାଇମନହୋ....
ଅମାସ୍ୟା ତିଥିରେ ଷୋଳକଳା ଚନ୍ଦ୍ର,
ସର୍ବଦା ନିଶିିରେ ରବି ଦର୍ଶନ,
ଅହର୍ନିଶି ଯହିଁ ପ୍ରଦୀପ ଜଳଇ,
ଦୀପ ତଳେ ଅଣଚାଶ ପବନ । ।ା ୧ାା
ଭଜନ ଲାଗିଛି ଦେଖ ନିଳାଚଳରେ,
ନିରାକାର ଏକ ଅଙ୍କ ଶିଖ ଚୁଳରେ ।ା୦ାା
ଦୀନଜନେ ନାହିଁ ଦୃଶ୍ୟ,ଜାଣନ୍ତି ଉତ୍ତମ ଶିଷ୍ୟ,
ହୋଇବ ଚୁଲି ପାଉଁଶ ,ଜୀବନ ଯିବ ବୃଥାରେ । ।ା୨ାା
ଭଜନ ଲାଗିଛି ଦେଖ....
ସନ୍ଥ କବି ବାହୁଡା ଦାସଙ୍କ ଅସଂଖ୍ୟ ଭଜନ ଜଣାଣର ସଠିକ ମର୍ମଭେଦ ନିମନ୍ତେ ସେ ଗୁଡିକର ଉପଯୁକ୍ତ ଉପସ୍ଥାପନା ସମୀକ୍ଷା ଓ ଗବେଷଣାର ଅବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଲେଖାଗୁଡିକର ସଂଗ୍ରହ କରି ପ୍ରକାଶନ ଓ ପ୍ରସାରର ଅଗ୍ରାଧିକାର ଭିତ୍ତିରେ ପ୍ରୟାସ କରାଗଲେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଚିତ ସମ୍ମାନ ଓ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ହେବ ।
ସଭାପତି ପଲ୍ଲୀଧାରା ସାହିତ୍ୟ ବିଚାର ମଞ୍ଚ,
ଗବବସ୍ତ, କଟକ,
ମୋ- ୭୫୦୪୬୮୫୮୯୯
JOY BAHUDA
No comments:
Post a Comment