ବସନ୍ତ ଦାସ
ବ୍ୟଗ୍ରତା ଭାବନାରେ, ବର୍ଗତା ସମୟରେ, ସମୟର ସମତାଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଯୁଗ । ଯୁଗର ରୂପ ନିଏ ସମଷ୍ଟିଗତ ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ, ସୃଷ୍ଟି,ବିଲୟ, କୀର୍ତ୍ତି, ଅକିର୍ତ୍ତୀକୁ ନେଇ ବିଗତରେ ୟାକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ସମୟର ସୋପାନ ଯାହାକୁ ଆମେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କଲୁ ଯୁଗ ପ୍ରାରମ୍ଭେ ସତ୍ୟ, ପ୍ରକାରାନ୍ତେ ତ୍ରେତୟା, ତଦନ୍ତେ ଦ୍ୱାପର ଏବଂ ଅନ୍ତେ କଳି । କଳି ଲୀଳାରେ ଲାଳାୟିତ ଆମେ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ କାହାକୁ ନେଇ ଯଦି କୁହାଯାଏ କୀର୍ତ୍ତି ଅକୀର୍ତ୍ତିକୁ, ଧର୍ମ ଅଧର୍ମକୁ, ପାପପୂଣ୍ୟକୁ ଏବଂ ନ୍ୟାୟ ଅନ୍ୟାୟକୁ ତେବେ ଯୁଗର ସ୍ମୃତି ଅଙ୍କୁରୋଦ୍ଗମ ହୁଏ କଲ୍ଲୋଳିତ ଭାବନାରେ । ରୂପନିଏ ସ୍ମୃତିକୁ ସାଇତି ରଖିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା,ବ୍ୟଗ୍ରତା । ଏମିତି ସମୟ ଧାରାରେ ଦ୍ୱାପରର କୀର୍ତ୍ତି କରାୟିତ ଯୁଗର ସ୍ମୃତିର ଫଲଗୁଧାରାରେ ପ୍ଲାବିତ ହୁଏ ଧର୍ମ ।
ସ୍ମୃତି ଏକ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର । ଯୁଦ୍ଧର ମଧ୍ୟ ସ୍ଥଳର ସ୍ୱୟଂ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ରଥ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥଳେ ସ୍ତବ୍ଧୀତ ରଣାଙ୍ଗନ, ବିବ୍ରତ ଅର୍ଜୁନ,ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ କୃଷ୍ଣ, ପ୍ରଶ୍ନ ସମୟର ହେ କୃଷ୍ଣ! କଣ ପାଇଁ ରଣାଙ୍ଗନ ମଧ୍ୟେ ରଥ ରଖାଗଲା? ଉତ୍ତରେ, ସ୍ୱଜନ ମାନଙ୍କୁ ଦେଖିବାର ବୋଧହୁଏ ଅଭିପ୍ରାୟ ଏବେ । ମୁହୂର୍ତ୍ତ ବିଷାଦମୟ, ରଣାଙ୍ଗନ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । ଅପର ପକ୍ଷେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଶୁଣିବା ଅବସ୍ଥାରେ ବିଷାଦଗ୍ରସ୍ତ । ଅଧୁନା ଅର୍ଜୁନ ଦେଖିବା ସମୟରେ ବିଷାଦଗ୍ରସ୍ତ । ବିଷାଦର କାରଣ ଏକାପରି ଜଣାଗଲେ ମଧ୍ୟ ଏକ ନୁହେଁ । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ମମତ୍ୱ ଭାବନାରେ ବିଷାଦଗ୍ରସ୍ତ । ଅପରାନ୍ତେ ଅର୍ଜୁନ ଜର୍ଜରିତ ମମତ୍ୱର କରାଳ ଗ୍ରାସରେ । ଏ ମମତ୍ୱକୁ ମହାପୁରୁଷମାନେ ଯାଦୁ ରୋଗ ସହିତ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଠାରେ ଦେଖା ଦେଇଛି ପର ଆପଣାର, ମୋରତୋର, ହେଲେ ଅର୍ଜୁନ ଠାରେ ଦେଖାଦେଇଛି, ସେ ରୋଗ ଏକ ଭିନ୍ନ ରୂପରେ । ସେ ଆତ୍ମୀୟ ମାନଙ୍କୁ ଦେଖି ବିଷାଦଗ୍ରସ୍ତ ହରେଇବାରେ ବା ହଜିବାରେ ।
ଅପରପକ୍ଷରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଶୁଣିଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ଶୁଣିବାର ବ୍ୟଗ୍ରତା ବଢିଯାଇଛି । ମୋ ପୁଅ ବିଜୟୀ ହୁଅନ୍ତେ କି! ଏବଂ ପାଣ୍ଡବେ ଓ ଶତ୍ରୁମାନେ ବିଲୀନ ହେଇଯାଅନ୍ତେ କି! ହେଲେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ବିଷାଦ ରଣାଙ୍ଗନେ ଏତେ ବଡ ବଡ ବୀରମାନଙ୍କର ବିନାଶ ଲୀଳାର ପର୍ବ । ସେ ଚାହାନ୍ତି ନାହିଁ ସାମାନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଭୀଷ୍ମ ଭଳି ମୁରବି ଶ୍ରେଣୀୟ ବୀର, ଦ୍ରୋଣଙ୍କ ପରି ମହାନ ଗୁରୁଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ବିନାଶ । ହେଲେ ସମୟ କୋଳରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଏହି ଦୁଇ ମମତ୍ୱ ଭିତରୁ ଅଲଗା । କୃଷ୍ଣ ଜାଣନ୍ତି ବିଷାଦକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବାର କୋ÷ଶଳ । ସେ ଜାଣନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି,ସେ ଜାଣନ୍ତି ବିଲୟର ମମତ୍ୱ । ତେଣୁ ସାଂସାରିକ ବିଷାଦକୁ ଯୋଗରେ ପରିଗଣିତ କରିବାକୁ ଚାହାନ୍ତି କୃଷ୍ଣ । ବାସ୍ତବରେ ମମତ୍ୱର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ କୃଷ୍ଣ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ଯୋଗୀରୂପରେ, ଅର୍ଜୁନ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ରୋଗୀ ରୂପରେ । କୃଷ୍ଣ ତ୍ୟାଗୀ, ଅର୍ଜୁନ ଭୋଗୀ,କୃଷ୍ଣ ବୈରାଗୀ, ଅର୍ଜୁନ ସଂସାରୀ ରୋଗୀ ବା ସଂସାରୀ । ପରନ୍ତୁ ଅପର ପକ୍ଷରେ ଅର୍ଜୁନ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ, ସହିଷ୍ଣୁ । ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଅସହିଷ୍ଣୁ ଅର୍ଜୁନ ରୋଗୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଷାଦଗ୍ରସ୍ତ ହେଲେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ସ୍ୱାର୍ଥରୋଗ ପାଇଁ ବିଷାଦଗ୍ରସ୍ତ । ଏଠି ଅର୍ଜୁନ ଚାହେଁ ତ୍ୟାଗ କିନ୍ତୁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଚାହେଁ ସର୍ବସ୍ୱ ଭୋଗ, ଗୀତାର ବିଷାଦ ଯୋଗ ପ୍ରକୃତରେ ମନୁଷ୍ୟର ମାନବୀୟ ଚରିତ୍ରକୁ ଉଦ୍ଘାଟନ କରିବାର ଚାବିକାଠି, ବିଷାଦ ଯୋଗ ହେଉଛି ମନ୍ତ୍ରର ମୂଳଦୁଆ । ଏଇ ମୂଳଦୁଆ ଏପରେ ଆଉ ସତରଟି ଯୋଗ ସମ୍ବଳିତ ବିରାଟ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଉଭା ହୋଇ ଉଠିବ, ସେଇ ସମ୍ବଳିତ ଅଟ୍ଟାଳିକାର ବିନ୍ଧାଣି ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ୱୟଂ ଭଗବାନ, ଦ୍ୱାପର ଯୁଗରେ ବିନ୍ଧାଣି ଭାବରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ କୃଷ୍ଣ, ଯୁଗ କହେ ତ୍ରେତୟାରେ ରାମ ଅବତାରେ ଦେଖାଦେଇଥିଲେ । ସତ୍ୟରେ ବାମନ ଅବତାରେ ହୋଇଥଲେ ପ୍ରକଟିତ, ସେ ଥିଲେ ବିନ୍ଧାଣି । ବିନ୍ଧାଣି ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ, ବିନ୍ଧାଣି ବିଶ୍ୱାସୀ, ବିନ୍ଧାଣି ଉପରେ ନିର୍ଭର ନ କଲେ, ବିନ୍ଧାଣିକୁ ବିଶ୍ୱାସ ନ କଲେ, ହୁଏତ କାର୍ଯ୍ୟଟି ଅସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ଦୁର୍ଲଭ ହୋଇପଡିବ । ଏଇଠି ମନେ ପଡେ ଅର୍ଜୁନ ହୃଦୟରେ ସୃଷ୍ଟିହୋଇଛି ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ବିଶ୍ୱାସ । ଅପର ପକ୍ଷରେ ଧୃତରାଷ୍ଟଙ୍କ ହୃଦୟରେ ସୃଷ୍ଟିହୋଇଛି ଘୃଣା ଓ ଅବିଶ୍ୱାସ । ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ବିଶ୍ୱାସ ନିକଟରେ ବିନ୍ଧାଣି ବିନା ମଜୁରିରେ କାମ କରି ଦେଇଗଲେ କିନ୍ତୁ ଘୃଣା ଓ ଅବିଶ୍ୱାସ ନିକଟରେ ମଜୁରି ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବିନ୍ଧାଣି ଦକ୍ଷତା ପ୍ରତିପାଦନ କରେ ନାହିଁ ।
ତେଣୁ ହେ ପାଠକେ! ଆମେ ମଧ୍ୟ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଚରିତ୍ରକୁ ଉଦ୍ଘାଟନ କରିବା ପାଇଁ ଗୀତାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶବ୍ଦକୁ ହୃଦୟର ସହିତ ଅନୁକରଣ କରିବା ଉଚିତ । ଗୀତାର ପତ୍ୟେକ ଶ୍ଳୋକକୁ ମନ୍ତ୍ରମୁଗ୍ଧ ଅସ୍ତ୍ର ମନେ କରି ସାଇତି ରଖିବା ଉଚିତ, କୃଷ୍ଣ ବାଣୀ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ମାର୍ଗ ଦେଖାଇଥିଲା । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବାଣୀଥିଲା ଅର୍ଜୁନ ଜୀବନର ମାର୍ଗ ଯାହାର ନିଦେ୍ର୍ଧଶକ ସ୍ୱୟଂ କୃଷ୍ଣ । ଗୀତା ନୁହେଁ ଜଟିଳ, କୃଷ୍ଣ ବାଣୀ କଣ ଜଟିଳ? ସେ ସରଳ, ସୁନ୍ଦର, ଆନନ୍ଦମୟ । ଗୀତା, ସେ ଭଗବାନଙ୍କ ବାଣୀ, ଯେଉଁ ବାଣୀକୁ ମହର୍ଷି ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ହୃଦୟର କାହାଣୀ, ଅମୃତ ଶବ୍ଦକୁ କେହି ଦେଖିନି, ଗୀତାହିଁ ହେଉଛି ଅପରୂପୀ ଦୃଶ୍ୟମାନ ଅମୃତ । ଗୀତା ସାର୍ବଜନୀନ, ଗୀତା ସର୍ବାଗ୍ରେ, ଗୀତା କାହାର ସ୍ୱ ଅର୍ଜିତ ପାର୍ଥିବ ସମ୍ପଦ ନୁହେଁ, ଗୀତା ଦିଗଦର୍ଶୀ, ଗୀତା ଦିଗଦର୍ଶନର ମୂଳମନ୍ତ୍ର । ଗୀତା ଧର୍ମୀୟ ଭାବନାର ସର୍ବକାଳୀନ ସମ୍ପଦ । ଗୀତା ବା ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗବତ ଗୀତା କାଳଜୟୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ଭାବେ ମାନବୀୟ ଜୀବନ ଧାରାକୁ ପୁଷ୍ପିତ କରି ଥାଏ ।
ଗୀତା ରୂପ ନିଏ ଅଠରଟି ଅଧ୍ୟାୟରେ । ଯାହାକୁ ଅଠରଟ ଅଧ୍ୟାୟ ବା ଅଠରଟି ଯୋଗ କୁହାଯାଏ । ଏଇ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଯୋଗକୁ ହୃଦୟରେ ଧରି ଗୀତାଗ୍ରନ୍ଥ ଯୋଗୀର ଚାରିଭାଷାକୁ ସାର୍ଥକ କରେ,ଯାହାର ନାମ ବିଷାଦଯୋଗ, ଯେଉଁ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ହସ୍ତିନାର ଅନ୍ଧରାଜା ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ମୁଖରୁ ଏକ ମମତ୍ୱବୋଧର କାମନା ବିଜଡିତ ପ୍ରଶ୍ନରୁ ହିଁ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ହେଉଛନ୍ତି ମହାଭାରତ ଗ୍ରନ୍ଥର ଏକ ଧ୍ୱଂସକାରୀ ନାୟକ, ଯାହାଙ୍କ ପନôୀଙ୍କର ନାମ ଗାନ୍ଧାରୀ, ପୁତ୍ରର ନାମ ଦୁର୍ଯେ୍ୟାଧନ, ଦୁଃଶାସନ ଆଦି ଶହେପୁତ୍ର । ହେଲେ ସେଇ ସମ୍ପର୍କର ରଜ୍ଜୁରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଭାଇ ହେଉଛନ୍ତି ପଣ୍ଡୁ ଯାହାଙ୍କର ପାଂଚପୁତ୍ର; ଯଥା-ଯୁଧିଷ୍ଠିର, ଭୀମ, ଅର୍ଜୁନ, ନକୁଳ ସହଦେବ । ପଣ୍ଡୁଙ୍କର ସ୍ୱର୍ଗାହରଣ ପରେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ହେଲେ ହସ୍ତୀନାର ରାଜା, ଯାହାଙ୍କର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ବୋଲି ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ମଣିଥିଲେ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ । ଯଦ୍ୱାରା କି ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ଦ୍ୱନ୍ଦ, କୂଟକପଟ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଯ୍ୟାତିତ ହେଲେ ପାଣ୍ଡବେ । କୃଷ୍ଣ ବାଛି ନେଇଥିଲେ ସାଧନାର ସୂତ୍ର । ମାତ୍ର ପାଞ୍ଚଖଣ୍ଡ ପଡା ବିନିମୟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲେ ଧୃଷ୍ଟରାଷ୍ଟଙ୍କୁ, ହେଲେ ପୁତ୍ର ଦୁର୍ଯେ୍ୟାଧନ ଏ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ କଲେ ଅସ୍ୱୀକାର । ବିନା ଯୁଦେ୍ଧ ଦେବେ ନାହିଁ ସୂଚ୍ୟଗ୍ର ମେଦିନୀ ବୋଲି ଘୋଷଣା କଲେ । ଫଳସ୍ୱରୂପ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ନାମକ ଏକ ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ କୁରୁପାଣ୍ଡବ ଯୁଦ୍ଧର ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଏ ଯୁଦ୍ଧର କାହାଣୀକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ମହର୍ଷି ବ୍ୟାସଦେବ,ଯେଉଁ ଗ୍ରନ୍ଥର ନାମ ହେଲା ମହାଭାରତ । ଯାହାର କାହାଣୀ ଅଠର ଖଣ୍ଡ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଖଣ୍ଡକୁ ପର୍ବରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ କରାଯାଇଛି ।
ଗୀତା ହେଉଛି ଏଇ ବିରାଟଗ୍ରନ୍ଥ ମହାଭାରତର ଜୀବନ୍ତ ପ୍ରତିଛବିର କିୟଦଂଶ, ମହାଭାରତ ଛଅଟି ପର୍ବ ଗୋଟିଏ ପାଖରେ, ଆଉ ବାରଟି ପର୍ବ ଅନ୍ୟପାଖରେ, ପୁନଶ୍ଚ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧ ପଡିଆରେ ସାତ ଅକ୍ଷୌହିଣୀ ଓ ଅନ୍ୟପଟେ ଏଗାର ଅକ୍ଷୌହିଣୀ ଏବଂ ମଝିରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ରଥରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶ୍ରୀମୁଖରୁ ଝରି ଆସୁଛିୁ ଗୀତା ମହୌଷଧି । ଏ ଭଗବାନ କିଏ ? ମଣିଷର ଅନ୍ତର ଚେତନାରେ ଥିବା ଚିତ ସତ୍ତାର ବାର୍ତ୍ତା? ବିବେକର ଆହ୍ୱାନ? ବ୍ୟାସଦେନବଙ୍କ ନିଜ ଅନୁଭୁତିର ନିର୍ମଦାର? ଭଗବାନ ହେଉଛନ୍ତି କ୍ରାନ୍ତିର ମହାନାୟକ, ପୁରାତନ ଉପରେ ନୂତନ ଭାବଭଙ୍ଗୀର ଅଦ୍ଭୁତ ଯୌଗିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଗୀତା ଏହି ଅଦ୍ଭୁତ ଯୌଗିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ମହୌଷଧି; ତହିଁରେ ଏ ମାନବ ସମାଜ ଅସ୍ତ ଭାବି ଶାନ୍ତିର ମହାଯୁଦ୍ଧର ସମ୍ମୁଖିନ ହୋଇପାରେ ଆଉ ବିଜୟ ମଧ୍ୟ । ଶେଷନ୍ତେ ହେ ମୋର ପାଠକୀୟ ବନ୍ଧୁ! ତୁମେ ଆଜିହୁଅ ତନ୍ମୟ, ତୁମେ ଏ ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞର ଗୀତା ମହୌଷଧିକୁ ନେଇ ୟେ ଦୋଳାୟମାନ ସୁଖ ଦୁଃଖର ଦୁନିଆରେ ଧର୍ମୀୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ହୁଅ ସୂତ୍ରଧର, ତୁମେ ଆଜି ସମୟ କୀର୍ତ୍ତିସ୍ମୃତିର ହୁଅ ଚାରୁକଳା, ଆଉ ଆଗାମୀ ଧର୍ମୀୟ ପ୍ରଗତିଧାରାର ହୁଅ କର୍ଣ୍ଣଧାର । ତୁମେ ହୁଅ ବାର୍ତ୍ତାବହ ଧର୍ମୀୟ ମହୌଷଧିର ।
ସା-ବାଲିପଡା,ଗୋବିନ୍ଦପୁର, କଟକ
ମୋ-୮୬୧୩୬୮୦୪୨
JOY BAHUDA
No comments:
Post a Comment