ପିତୃ ଋଣ

ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ଭୋଇ

ପ୍ରାକ୍ତନ ଉପ-ସାଧାରଣ ପରିଚାଳକ,

ଓଡିଶା ରାଜ୍ୟ ଅର୍ଥ ନିଗମ

                ଆଜିର ଦଳିତ ସମାଜ (ତଫସିଲଭୁକ୍ତ ଜାତି ଓ ତଫସିଲ ଭୁକ୍ତ ଉପଜାତି) ପ୍ରକୃତରେ ଏ ଦେଶର ମୂଳ ବାସିନ୍ଦା ବା ମୂଳନିବାସୀ ଅଟନ୍ତି । ଏମାନେ ତାଙ୍କର ନିଜସ୍ୱ ଢଙ୍ଗରେ ଭାରତ ଭୂମିରେ ବସବାସ କରି ଆସୁଥିଲେ । ପ୍ରକୃତି ପୂଜାରେ ସେମାନଙ୍କର ଉପାସନାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ ଥିଲା  । ବୋଧହୁଏ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତିଭେଦ ନଥିଲା ଏବଂ ସେମାନେ ଉଚ୍ଚ ନୀଚ୍ଚ ତାରତମ୍ୟର ଶିକାର ହୋଇ ନଥିଲେ । କାଳକ୍ରମେ  ଭାରତ ଭୂମିର ବାସୋପଯୋଗୀ ପା୍ରକୃତିକ ପରିବେଶ ଓ ଧନଧାନ୍ୟରେ ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ବାହାର ଦେଶର ଲୋକମାନେ ଭାରତ ଭୂମିରେ ପ୍ରବେଶ କଲେ ଓ ଏ ଦେଶର ନିରୀହ ମୂଳନିବାସୀ ମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ ପୂରାଇଦେଲେ  । ସରଳ ନିଷ୍କପଟ ଓ ସରଳ ବିଶ୍ୱାସୀ ମୂଳ ନିବାସୀ  ମାନେ ଏ ପ୍ରକାର ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ଭାଗ୍ୟ, ଭଗବାନ, ପୂର୍ବଜନ୍ମ, ପରଜନ୍ମ, ଭାଗ୍ୟଫଳ ଓ ମୂର୍ତ୍ତିପୂଜା ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ କରିଚାଲିଲେ । ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ନହେବାରୁ ଏମାନଙ୍କର ବୋ÷ଦ୍ଧିକ ଓ ଆର୍ଥôକ ଉନ୍ନତି ହୋଇ ପାରିଲା ନାହିଁ । ଏମାନେ ସବୁବେଳେ ବିଦେଶୀ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇ ସମାଜର ଅନ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣର ଲୋକମାନଙ୍କର ସେବକ ବନିଗଲେ  । ତଫସିଲ ଭୁକ୍ତ ଜାତିର ଲୋକମାନେ ଆଜି ୧୫୦୦ ଭାଗରେ ଏବଂ ତଫସିଲ  ଉପଜାତିର ଲୋକମାନେ ୭୫୦ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇ ନିଜ ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ଉଚ୍ଚ ନୀଚ୍ଚ ଭାବନାକୁ ଧରିବସିଛନ୍ତି ଓ ଭାଇ ଚାରାକୁ ଭୁଲିଯାଇ ପରର ଗୋଡାଣିଆ ହୋଇ ଦୁର୍ଦ୍ଧିନରେ ବଞ୍ଚି ରହିଛନ୍ତି  ।

                                            ଏହାପରେ ଅନେକ ବିଦେଶୀ ଭାରତକୁ ଆକ୍ରମଣ କରି ଭାରତର  ରାଜତ୍ୱ ସ୍ଥାପନ କଲେ  । ଏମାନଙ୍କର  ଶାସନ କାଳରେ ଅନେକ  ଉତ୍ଥାନ ପତନ ଘଟି ଚାଲିଲା  । କିନ୍ତୁ ଦଳିତ ମାନଙ୍କର (ଶୁଦ୍ରମାନଙ୍କର) କୌଣସି ପରିବର୍ତନ ହୋଇ ନ ଥିଲା  । ଶେଷରେ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତକୁ  ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାକୁ ଆସି ଭାରତରେ ସେମାନଙ୍କର ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲେ  । ଇଂରେଜ ଶାସନ କାଳରେ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର ହେଲା । କିନ୍ତୁ ସେ ସମୟରେ ପ୍ରଚଳିତ ଘୃଣିତ ଦଳିତ ଜାତି ପ୍ରଥା ଯୋଗୁ ଦଳିତ ଲୋକମାନେ ଶିକ୍ଷା  ପାଇବାରୁ  ବଞ୍ଚିତ ହେଲେ  । 

                                         ଏହିପରି ମୂହୂର୍ତ୍ତରେ ବାବାସାହେବ ଭୀମରାଓ  ଆମ୍ବେଦକର ଜନ୍ମଲାଭ କରି ବିଭିନ୍ନ ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଦଶା  ଓ ଜାତିପ୍ରଥାର କଠୋର ତାଡନା ମଧ୍ୟରେ ପାଠ ପଢିଥିଲେ । କେତେକ ସହୃଦୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବିଦେଶରେ ପାଠ ପଢି ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷିତ ହେଲେ ଏବଂ ଦଳିତ ଲୋକମାନଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ଲାଗି ଜୀବନସାରା ଚେଷ୍ଟିତ ଥିଲେ  । ସେ ଲଣ୍ଡନ, ଆମେରିକା, ଜର୍ମାନ ଓ ଜାପାନ ଆଦି ଦେଶରେ ବିଭିନ୍ନ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ   ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥିଲେ  । ସେ ଗଇ, ଗ.ଗ୍ଦମ, ଚଷ.ଊ, ଊ.ଝମ, ଊ.ଖସଗ୍ଧ ଓ ଈବକ୍ସ-ବଗ୍ଧ-କ୍ଷବଙ୍ଗ  ଆଦି ଉପାଧି ଲାଭ କରିଥିଲେ  । ଦଳିତ ସମାଜରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ଓ ସେ ସମୟର ତାଡନାକୁ ଅନୁଭବ କରିଥିବାରୁ ଦଳିତ ମାନଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ଲାଗି ଚେଷ୍ଟା ଚଳାଇ ରଖିଲେ । ସେ ସମୟରେ ଶାସକ ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଦଳିତ ମାନଙ୍କର ଶୋଷଣର କାରଣ ଓ ଉତ୍ଥାନର ବାଟ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରି ଚାଲିଲେ । ଆମ୍ବେଦକର ଅନୁଭବ କଲେ ଯେ, ଦେଶରେ ଶାସନ ଖସଡା ବା ସମ୍ବିଧାନରେ ଦଳିତ ମାନଙ୍କର ଉନ୍ନତି ଲାଗି ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରବେଶ ଓ ଜାତୀୟ ସଂପତ୍ତିରେ ସଂଖ୍ୟାନୁପାତିକ ଭାଗିଦାରୀ ହେବା ଲାଗି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ଲିଖିତ ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନ ରହିଲେ ଏମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିôକ ଉନ୍ନତି ହେବ ନାହିଁ  । ଉଚ୍ଚ ବର୍ଣ୍ଣର ଲୋକମାନେ ପୂର୍ବପରି ଏମାନଙ୍କୂ ଶୋଷଣ କରି ଚାଲିଲେ  । ଶେଷରେ  ଚଙ୍କଦ୍ଭବ-ଚବମଗ୍ଧ ଅନୁଯାୟୀ ସରଂକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗି ଇଂରେଜ ମାନେ ସମ୍ମତି  ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ  ।
                                                   ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ତାରିଖରେ ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା ଏବଂ ଦେଶର ନୂତନ ସମ୍ବିଧାନ ଲେଖିବା ଲାଗି ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ସଭା (ଉକ୍ଟଦ୍ଭଗ୍ଦଗ୍ଧସଗ୍ଧଙ୍କରଦ୍ଭଗ୍ଧ ଇଗ୍ଦଗ୍ଦରଜ୍ଞଭକ୍ଷଚ୍ଚ) ଗଠନ କରାଯାଇ  ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ଉକ୍ତ ସଭାର ସଭାପତି କରାଗଲା  । ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେଶର ଶାସନ ପଦ୍ଧତି / ସଂମ୍ବିଧାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଗାଧ ଜ୍ଞାନ ଥିଲା  । ସେ ସମସ୍ତ ବିଦେଶୀ ସମ୍ବିଧାନକୁ ତର୍ଜ୍ଜମା କରି ଓ ସେ ସମୟରେ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରି ଭାରତ ଲାଗି ଏକ ସର୍ବବୃହତ ଓ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ କଲେ ଯାହାକି ଜାନୁଆରୀ ୨୬ ତାରିଖ ୧୯୫୦ ମସିହାଠାରୁ ଭାରତରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା  । ଉକ୍ତ  ସଂବିଧାନରେ ସେ ଦେଶର ସମସ୍ତ ନାଗରିକ ମାନଙ୍କ ଲାଗି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଦେଲେ । ପରବର୍ତ୍ତି ସମୟରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାର ମଧ୍ୟ ଉକ୍ତ ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ  ଲାଗୁ କରାଇଲେ । ଉକ୍ତ ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ ହେଲା ପରେ ଦଳିତ ସମାଜର ଶିକ୍ଷିତ ଲୋକମାନେ ଚାକିରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଲେ ଓ କେତେକ ଲୋକ ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ ଓ ବିଧାନସଭା ମାନଙ୍କରେ  ଗ.ଚ. ଓ ଗ.ଖ.ଇ  ହୋଇପାରିଲେ  । ସଂରକ୍ଷଣ  ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲିଖିତ ଆକାରରେ ନଥିଲେ ଜଣେହେଲେ ଦଳିତ ଲୋକ ଚାକିରି ପାଇ ପାରି ନ ଥାନ୍ତା କିମ୍ବା ଗ.ଚ. ଓ ଗ.ଖ.ଇ  ହୋଇ ପାରି ନଥାନ୍ତେ  ।  

                                              କିନ୍ତୁ ବଡଦୁଃଖ ଓ ପରିତାପର ବିଷୟ ହେଉଛି ସଂରକ୍ଷଣ ଯୋଗୁ ଚାକିରି ପାଇଥିବା ଭାଇମାନେ କେବଳ ନିଜପରିବାରକୁ  ଦେଖିଲେ ଏବଂ ନିଜ ଜାତି ବା ଦଳିତ ସମାଜକୁ  ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଉପେକ୍ଷା କଲେ ଓ ଜାଣିଶୁଣି ଭୂଲିଗଲେ । ଏପରି ନିଜର ଭାଇ ବନ୍ଧୁ କୁଟୁମ୍ବକୁ ମଧ୍ୟ ଭୁଲିଗଲେ । ସମାଜ ତ ଦୂରର କଥା  । ପିଲାଟିଏ  ଜନ୍ମ ହେଲା ପରେ ପିତାମାତା ତାର ଲାଳନପାଳନ କରି  ମଣିଷ କରନ୍ତି ଏବଂ ଆଶା ରଖିଥାନ୍ତି ଯେ ବୃଦ୍ଧ ବୟସରେ ପିଲାମାନେ ପିତା ମାତାଙ୍କର ଯତ୍ନ ନେବେ । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ ପୁତ୍ର କନ୍ୟାମାନେ ରୋଜଗାର କ୍ଷମ ହେବା ପରେ ବୃଦ୍ଧ ପିତାମାତା ମାନଙ୍କୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପରେ ଭୁଲିଯାଆାନ୍ତି  । ସେମାନଙ୍କର ନୈତିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଶେଷ ଜୀବନରେ ଯତ୍ନର ଅଭାବରୁ ଉପେକ୍ଷିତ ପିତାମାତା ମାନେ ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ଅକାଳ ମୃତ୍ୟ ବରଣ କରନ୍ତି  । ବ୍ୟାଙ୍କରୁ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟଠାରୁ ଋଣ ଆଣି ପର ମୁହୁର୍ତ୍ତରେ ଯେପରି ଶୁଝିବାକୁ ହୁଏ ଠିକ୍ ସେହିପରି ବୃଦ୍ଧ ବୟସରେଙ୍କ ପିତାମାତାଙ୍କର ଭରଣପୋଷଣ ଓ ଯତ୍ନ ନେଲେ ତାକୁ ପିତୃଋଣ ପରିଶୋଧ ବୋଲି କୁହାଯିବ । ପିତୃଋଣ ଶୁଝିବା ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟର ପ୍ରଥମ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଅଟେ । 

                                                                       ଠିକ୍ ସେହିପରି ଆମ୍ବେଦକର ଆଶା ରଖିଥିଲେ ଯେ ସଂବିଧାନରେ ଲିଖିତ ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯୋଗୁଁ ଦଳିତ ସମାଜର ଚାକିରିଆ ଭାଇ ଓ ଭଉଣୀ ମାନେ ନିଜ ପରିବାରର ଉନ୍ନତି କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ନିଜ ସମାଜର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ଲାଗି ଚେଷ୍ଟା କରିବେ ଓ ଆଗେଇ ନେବାରେ ସହାୟକ ହେବେ  । ଶିକ୍ଷିତ ଓ ଚାକିରିଆ ଭାଇମାନେ ସମୟ ଓ ଆର୍ଥôକ ସହଯୋଗ  ଦେଇ ଏ ସମାଜର ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ଭାଗୀଦାରୀ ହେବେ । କିନ୍ତୁ ଦୁଃଖର କଥାଯେ, ପିତୃଋଣ ଶୂଝିବାକୁ କୌଣସି ଚାକିରିଆ ଭାଇ ଚିନ୍ତା କଲେ ନାହିଁ  । ଚେଷ୍ଟା ତ ଦୂରର କଥା, କୌଣସି ଚାକିରିଆ ଭାଇକୁ  ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ଲାଗି କିଛି ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସହାନୁଭୂତି କଥା କହିଲେ ସେ ତାର ଅକ୍ଷମତା ପ୍ରକାଶ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପର ମୂହୂର୍ତ୍ତରେ ସାମାଜିକ  ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆହ୍ୱାନକୁ ବିଭିନ୍ନ ଛଳନା କରି ଉପେକ୍ଷା କରିଚାଲନ୍ତି । ଜାତି ନାମରେ ସାର୍ଟିଫିକେଟ ପାଇ ଚାକିରିରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ପରମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଜାତିକୁ  ସପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପରେ ଭୂଲି ଯାଏ ଏବଂ ଏହା ଫଳରେ ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ପରାହତ ହୂଏ । 

                                                        ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତି ମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଏ ସମାଜର ବହୁତ କିଛି ପାଇବାକୁ ଅଛି । କାରଣ ଏମାନେ  (ଝଉ/ଝଞ) ନାମରେ ଚାକିରି ପାଇଥାନ୍ତି । ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନ ଥିଲେ ଆଜିର ଦଳିତ ସମାଜର ଚାକୀରିଆ ଭାଇ ମାନଙ୍କର ଅବସ୍ଥା ଯେ କଣ ହୋଇଥାନ୍ତା ତାହା କଳ୍ପନା କରିବା ଅତି ସହଜ । ଏମାନେ ବିଲବାଡିରେ କୃଷକ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତେ କିମ୍ବା ଦାଦନ ଶ୍ରମିକ ହୋଇ ପୂର୍ବପରି ଶୋଷିତ ହେଉଥାନ୍ତେ । ତାଙ୍କ ସମାଜର ବେରୋଜଗାରୀ  ଓ ଗାଁରେ ରହୁଥିବା ଭାଇମାନଙ୍କ ପରି । ତେଣୁ ଆଜିର ଦଳିତ ସମାଜର ଚାକିରିଆ ଭାଇ ଓ ଭଉଣୀ ମାନେ ନିଜର ଉନ୍ନତି କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସମାଜର ଋଣ ଶୁଝିବା ଲାଗି ଗଭୀର ଚିନ୍ତା କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଚେଷ୍ଟିତ ହେବା ଉଚିତ ।  

‘ଶିକ୍ଷିତ ହୁଅ, ସଂଗଠିତ ହୁଅ ଓ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧିକାର ପାଇବା ଲାଗି ସଂଘର୍ଷ କର’

- ଆମ୍ବେଦକର

ମହାନଦୀ ବିହାର, କଟକ, 

ମୋ-୯୮୫୩୪୭୮୪୫୪

JOY BAHUDA